Οι πολυκυστικές ωοθήκες συναντάται στο 15-20% των γυναικών, δηλαδή μία στις πέντε γυναίκες περίπου. Οι μελέτες δείχνουν ότι στις γυναίκες με κανονικό βάρος απαντάται 8-12% ενώ στις υπέρβαρες έως το 28%. Η αιτιολογία του σύνδρομου των πολυκυστικών ωοθηκών δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί αλλά φαίνεται ότι παίζουν ρόλο γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Ενδεικτικό του γενετικού παράγοντα είναι ότι η συχνότητα του συνδρόμου αυξάνει στις γυναίκες της ίδιας οικογένειας. Έχει ακόμη παρατηρηθεί ότι στην Ασία η συχνότητα φτάνει στο 52%.
Ο ορισμός του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών είναι η ύπαρξη:
1. Ανωορρηξίας η ολιγοωρρηξίας (δυσλειτουργίες της ωορρηξίας)
2. Υπερανδρογοναιμίας (με αποκλεισμό άλλων αιτιών αύξησης των ανδρογόνων).
3. Πολυκυστικών ωοθηκών στο διακολπικό υπερηχογράφημα.
Στην υπόφυση του εγκεφάλου παράγονται η FSH (θυλακιοτρόπος ορμόνη και η LH ωχρινοτρόπος ορμόνη). Φυσιολογικά ο κλάσμα η FSH/LH είναι πάνω από 1. Στις πολυκυστικές ωοθήκες, η LH παράγεται σε αυξημένες ποσότητες (ο κλάσμα FSH/LH είναι κάτω από 1) διαταράσσοντας την ωρίμανση των ωοθυλακίων, την έμμηνο ρύση και διεγείροντας τις ωοθήκες να παράγουν περισσότερα ανδρογόνα. Ένας άλλος παράγοντας που αυξάνει την παραγωγή ανδρογόνων από τις ωοθήκες που με τη σειρά τους προκαλούν διαταραχές της ωορρηξίας και της περιόδου. Το όργανο στόχος που είναι η μήτρα δεν δέχεται ισορποπημένα τη δράση οιστρογόνων-προγεστερόνης και μάλιστα σε έδαφος υπερανδρογοναιμίας. Υπάρχει λοιπόν διαταραχή του άξονα εγκεφάλου ωοθηκών-μήτρας που εξηγεί τη συμπτωματολογία.
Οι 3 στις 10 γυναίκες έχουν φυσιολογική έμμηνο ρύση και αυτό συμβαίνει γιατί το σύνδρομο αυτό έχει διάφορες κατηγορίες και υποκατηγορίες. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το 85-90% των γυναικών με ολιγομηνόρροια, το 30-40% με αμηνόρροια και το 80% με υπαρανδρογοναιμία έχουν πολυκυστικές ωοθήκες.
Εργαστηριακά Ευρήματα
1. Αύξηση της LH (ωχρινοτρόπου ορμόνης)
2. Ελάττωση της FSH (θυλακιοτρόπου ορμόνης)
3. Αύξηση της ελεύθερης τεστοστερόνης
4. Αύξηση της DHEA-S
5. Αντίσταση στην ινσουλίνη-παθολογική καμπύλη σακχάρου.
6. Πολυκυστική μορφή ωοθηκών στο διακολπικό υπερηχογράφημα.
Κίνδυνοι σε γυναίκες με σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών:
Τύπος 2 διαβήτη, καρδιαγγειακή νόσος, υπέρταση, διαταραχές μεταβολισμού της χοληστερόλης, καρκίνος ενδομητρίου.
1. Αποκατάσταση της έμμηνου ρύσεως.
Αν η εγκυμοσύνη δεν είναι στα άμεσα πλάνα τότε η από του στόματος λήψη αντισυλληπτικών η προγεστερόνης από καθιστά την ομαλότητα της έμμηνου ρύσεως, κυρίως σε υπέρβαρες γυναίκες. Η επιλογή εξαρτάται από την περιοδικότητα της εμμήνου ρύσεως.
2. Υπογονιμότητα
Στις γυναίκες με αυξημένο δείκτη μάζας σώματος είναι πολύ σημαντική η απώλεια βάρους με δίαιτα. Η αποφυγή των μη φυτικών υφρογοναθράκων είναι ιδιαιτέρως αποτελεσματική. Αν δεν είναι δυνατή η επιθυμητή απώλεια βάρους ή δεν έχει αποκατασταθεί η ωορρηξία, τότε έχει θέση η κιτρική κλομιφαίνη που διεγείρει τη λειτουργία αυτή. Αν δεν υπάρξει ανταπόκριση ούτε με κλομιφαίνη τότε έχει θέση η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Η απώλεια βάρους ελαττώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη, αυξάνει τις ωορρηξίες, βελτιώνει την έμμηνο ρύση και το ορμονικό προφίλ.
3. Μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη
Η μετφορμίνη είναι φάρμακο που μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη, συνεπώς και την υπερανδογοναιμία. ‘Ερευνες δείχνουν ότι ίσως να μην είναι τόσο αποτελεσματική σε γυναίκες με δείκτη μάζας σώματος άνω του 35.
Υπάρχουν διάφορες θεραπείες για την αντιμετώπιση του όπως αντιανδρογόνα. Η αντιμετώπιση θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη και αφού ληφθούν υπόψιν όλες οι παράμετροι και οι ιδιαιτερότητες κάθε γυναίκας ξεχωριστά.